مدلهای بنیادی در بیوانفورماتیک
Fundamental Models in Bioinformatics
مقطع: تحصیلات تکمیلی | گرایش: بیوانفورماتیک |
نوع درس: نظری | تعداد واحد: ۳ |
پیشنیاز: – | همنیاز: – |
هدف کلی
هدف این درس آشنایی با مدلهای بنیادی و کاربردهای آنها در بیوانفورماتیک است. دانشجویان با انواع مدلهای بنیادی پایه، اعم از مولد و یادگیری نمایش آشنا میشوند و کاربردهای این مدلها در حل مسائل بیوانفورماتیک را میآموزند. به صورت خاص، مدلهای زبانی بزرگ، مدلهای پردازش ژنوم، پیشبینی ساختار پروتئین، و کشف دارو از این جمله است. همچنین، این درس بر کاربردهای عملی هوش مصنوعی در تجزیه و تحلیل دادههای زیستی، پزشکی شخصیسازیشده، و یکپارچهسازی دادههای چندوجهی تمرکز دارد. در نهایت، دانشجویان با انجام پروژههای عملی، مهارتهای لازم برای استفاده از مدلهای بنیادی در مسائل واقعی بیوانفورماتیک را کسب خواهند کرد.
سرفصلها
- مقدمهای بر مدلهای بنیادی
- آشنایی با مدلهای مولد مانند LLMها
- آشنایی با مدلهای یادگیری نمایش مانند انواع BERT
- آشنایی با مدلهای گراف دانش در کاربرهای بیوانفورماتیک
- آشنایی با مدلهای بنیادی تصویری مانند DiNO
- آشنایی با مدلهای چندوجهی، مانند زبانی-تصویری (مدل CLIP و مدلهای MLLM)
- آشنایی با عاملهای مبتنی بر مدلهای مولد (LLM Agents)
- تحلیل دادههای ژنومی با استفاده از مدلهای بنیادی
- پیشبینی ساختار پروتئین و مهندسی پروتئین (مانند AlphaFold و ESM)
- استفاده از مدلهای بنیادی در کشف دارو و مدلسازی مولکولی (مانند ChemBERT)
- زیستشناسی سامانهای و رویکردهای مبتنی بر شبکه در بیوانفورماتیک
- مدلهای چندوجهی برای دادگان تک سلولها (single cell) ادغام دادههای اُمیکس (مانند scGPT)
- کاربرد مدلهای بنیادی در پاتولوژی و رادیولوژی (مانند PathCLIP)
ارزیابی پیشنهادی
- تمرینها و پروژه: ۳۰ درصد نمره
- آزمونهای میانترم و پایانی: ۷۰ درصد نمره
منابع پیشنهادی
- Shui Qing Ye, ed. Big data analysis for bioinformatics and biomedical discoveries. CRC Press, 2016.
- Michael Snyder. Genomics and Personalized Medicine: What Everyone Needs to Know. Oxford University Press, 2016.